Date History

تشكيل "مجلس عالي" با شركت مقامات مملكتي با هدف بررسي اولتيماتوم روسيه به ايران (1290 ش)


پس از اولتيماتوم دولت روس مبني بر اخراج مستشار اقتصادي بيگانه از ايران و نپذيرفتن مجلس، قواي روس به آذربايجانِ ايران يورش برده و دست به قتل عام و كشتار مردم زدند. در اين ميان و در حالي كه روسيه تهديد به حمله به پايتخت نموده بود، در روز دوم دي‏ماه 1290 ش، يك مجلس عالي و فوق‏العاده مشتمل بر نمايندگان مجلس شوراي ملي، وزرا، رجال، اعيان و اشراف و مقامات مملكتي در دربار تشكيل شد و جريانات اخير را كه بين دولت ايران و روسيه پيش آمده بود بررسي كردند. در اين جلسه، وثوق‏الدوله وزير خارجه، از رويه مجلس نسبت به ردّ اولتيماتوم روسيه سخت انتقاد كرد و خواهان نرمش در برابر تهديدات روسيه گرديد. پس از اين سخنراني تصميم به انحلال مجلس گرفته شد ولي نمايندگان سعي كردند در برابر ديكتاتوري ناصرالملك، نايب السلطنه و لجام‏گسيختگي صمصمام السلطنه نخست وزير مقاومت كنند كه كاري از پيش نبردند. در اين ميان با آن كه دولت ايران، اولتيماتوم را پذيرفت و شوستر آمريكايي را از خزانه‏داري كل كشور معزول گردانْد، باز، روس‏ها دست از شرارت و آدم‏كشي و قتل و غارت برنداشتند و پس از آن كه تبريز را در اول دي ماه اشغال كردند، اقدام به اعدام ثقة الاسلام تبريزي از علماي بزرگ تبريز و ديگران نمودند و حكومت آذربايجان را به طور كلي در اختيار گرفتند. دولت هراسناك صمصام‏السلطنه، با پذيرش تهديدات روسيه، هم راه را براي دخالت بيشتر روس‏ها بازگذاشت و هم اقتدار ملي را فداي مصالح گروهي نمود.